Jak długo może trwać kontrola celno-skarbowa?

Urząd celno-skarbowy ma teoretycznie kwartał na sprawdzenie rozliczeń podatkowych podatnika. Weryfikacja może być jednak prowadzona miesiącami. Wszystko, co w przypadku zwłoki musi zrobić urząd celno-skarbowy, to zawiadomić podatnika o przyczynie opóźnienia i wyznaczeniu nowego terminu zakończenia sprawy. Podatnik może złożyć najpierw ponaglenie do dyrektora izby administracji skarbowej, a potem skargę do sądu administracyjnego.

Działania kontrolne

Urząd celno-skarbowy ma prawo sprawdzać prawidłowość obliczania i wpłacania podatków. Czas trwania takiej weryfikacji nie podlega rygorystycznym ograniczeniom czasowym.

Datą wszczęcia kontroli celno-skarbowej jest dzień doręczenia kontrolowanemu upoważnienia do jej przeprowadzenia.

Kontrole celno-skarbowe nie muszą być prowadzone u przedsiębiorców z zachowaniem limitów czasowych określonych w ustawie o swobodzie działalność gospodarczej właściwych dla każdej innej kontroli, a wynoszących - w zależności od wielkości firmy - 12, 18, 24 albo 48 dni roboczych w roku kalendarzowym. Wynika to z art. 93 ustawy o KAS. Kontrola celno-skarbowa powinna być zakończona bez zbędnej zwłoki, ale nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia jej wszczęcia. Stanowi tak art. 63 ust. 1 ustawy o KAS.

Wspomniany 3-miesięczny termin to efektywny czas na załatwienie sprawy. Nie uwzględnia się bowiem: okresów zawieszenia kontroli, terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego na dokonanie określonych czynności oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy podatnika lub z przyczyn niezależnych od organu. Kontrola celno-skarbowa może być ponadto przedłużana, gdy trzeba podjąć wiele inicjatyw dowodowych, sprawdzić kontrahentów podatnika, uzyskać opinię biegłych, ustalić podstawy opodatkowania w drodze oszacowania, podjąć współpracę z innymi instytucjami (w tym z administracjami podatkowymi innych państw) itp. Wszystko, co w przypadku zwłoki musi zrobić urząd celno-skarbowy, to zawiadomić podatnika na piśmie o przyczynie opóźnienia i wyznaczeniu nowego terminu zakończenia sprawy. Dowody zgromadzone po upływie terminu właściwego lub nowego wyznaczonego w razie opóźnienia nie stanowią dowodu w kontroli celno-skarbowej, a także w postępowaniu podatkowym, celnym lub karnym skarbowym.

Postępowanie podatkowe

Czynności kontrolne mogą stanowić tylko pierwszy etap weryfikacji rozliczeń. Istnieje bowiem możliwość przekształcenia kontroli celno-skarbowej w postępowanie podatkowe.

Po zakończeniu czynności kontrolnych dokonywanych w czasie kontroli celno-skarbowej prowadzonej w zakresie prawa podatkowego sporządzany jest wynik kontroli zawierający informację o stwierdzonych nieprawidłowościach lub ich braku. Podatnik nie może zgłosić do niego swoich zastrzeżeń i wyjaśnień. Ma jedynie prawo - w ciągu 14 dni od dnia jego otrzymania - złożyć korekty deklaracji objętych weryfikacją. Jeżeli pomimo stwierdzonych nieprawidłowości korekta nie zostanie w tym terminie przedłożona albo organ jej nie uwzględni, kontrola celno-skarbowa przekształca się w postępowanie podatkowe.

To postępowanie podatkowe prowadzone jest przez urząd celno-skarbowy (który sporządził wynik kontroli) na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej. Mówi o tym art. 94 ust. 2 ustawy o KAS. Postępowanie podatkowe powinno więc zasadniczo zakończyć się w ciągu miesiąca. Dłużej mogą być wyjaśniane sprawy szczególnie skomplikowane. Na ich załatwienie są 2 miesiące. Postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne. Od decyzji urzędu celno-skarbowego można się odwołać, z tym że sprawę odwoławczą prowadzi ten sam organ, który wydał zakwestionowane rozstrzygnięcie. Odwołanie powinno być rozpatrzone w ciągu 2 miesięcy. Na załatwienie sprawy, w której przeprowadzono rozprawę lub podatnik złożył wniosek o jej przeprowadzenie, są 3 miesiące.

Do wspomnianych terminów nie wlicza się okresów zawieszenia postępowania, ustawowych terminów dla dokonania określonych czynności oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy podatnika lub z przyczyn niezależnych od urzędu celno-skarbowego. Urząd celno-skarbowy ma obowiązek powiadomić podatnika o każdym przypadku opóźnienia - także wtedy, gdy nie ponosi za nie winy. Musi podać przyczyny zwłoki i wskazać nowy termin załatwienia sprawy.

Ponaglenie i skarga

Podatnik, który ma zastrzeżenia do czasu trwania kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego, może wnieść ponaglenie, a w dalszej kolejności - skargę do sądu administracyjnego.

Ponaglenie przysługuje w przypadku niezałatwienia sprawy w terminie właściwym lub nowym wyznaczanym w razie opóźnień. Wnosi się je do dyrektora izby administracji skarbowej. Jeżeli uzna on ponaglenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy. Zarządza przy tym wyjaśnienie przyczyn opóźnienia i ustalenie osób za nie odpowiedzialnych. W razie potrzeby podejmuje również środki, które mają zapobiec naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.

Kolejnym sposobem dyscyplinowania opieszałego urzędu celno-skarbowego jest wniesienie do sądu administracyjnego skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie sprawy. Skargę można złożyć dopiero po skorzystaniu z trybu ponagleniowego. Sąd administracyjny, uwzględniając skargę, zobowiązuje urząd celno-skarbowy do zakończenia sprawy w określonym terminie. Stwierdza jednocześnie, czy doszło do rażącego naruszenia prawa. Uwzględnienie skargi uprawnia (nie obliguje) sąd do wymierzenia urzędowi celno-skarbowemu - z urzędu albo na wniosek podatnika - grzywny w wysokości do dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim ogłaszanego przez GUS. Górna granica grzywny, jaka może być obecnie nałożona, wynosi 40.472.10 zł. Podatnik może natomiast uzyskać rekompensatę finansową. Sąd może przyznać mu od opieszałego urzędu celno-skarbowego sumę pieniężną w wysokości do pięciokrotności wspomnianej pensji - obecnie do 20.236,05 zł.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 16.11.2016 r. o KAS (Dz. U. poz. 1947 ze zm.)