Gazeta Podatkowa nr 50 (1612) z dnia 24.06.2019
Kontrola podatkowa w firmie "na legitymację"
Niedopuszczenie do uchybień skarbowych lub zabezpieczenie dowodów ich popełnienia to powód, jaki kontrolujący z urzędu skarbowego mogą podać, aby wszcząć kontrolę podatkową bez zapowiedzi i upoważnienia. Wystarczy okazanie legitymacji służbowych. Taki tryb ogranicza prawa kontrolowanego przedsiębiorcy.
Rutynowa kontrola
Celem kontroli podatkowej podejmowanej przez urząd skarbowy jest sprawdzenie, czy i jak w danym okresie podatnik wywiązywał się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego.
Podatnik powinien być uprzedzony o planach sprawdzenia jego rozliczeń. Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej doręczane jest na formularzu oznaczonym symbolem ZAW-K. Określa się w nim m.in. zakres kontroli, rodzaj sprawdzanego podatku, okres objęty weryfikacją. Kontrola podatkowa może rozpocząć się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia podatnikowi zawiadomienia. Jej wszczęcie może nastąpić w dowolnym momencie w tym przedziale czasowym. Kontrola podatkowa, która nie rozpocznie się w ciągu 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, może być podjęta w późniejszym czasie, ale pod warunkiem dokonania ponownego zawiadomienia (a więc i zachowania wcześniej wspominanych terminów jej wszczęcia).
Wszczęcie kontroli podatkowej następuje poprzez doręczenie podatnikowi upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie przez kontrolujących legitymacji służbowych. Jeżeli kontrolowanym jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, czynności te wykonuje się wobec członka zarządu, wspólnika albo innej osoby upoważnionej do reprezentowania danego podmiotu lub prowadzenia jego spraw. W przypadku gdy kontrola podatkowa dotyczy zakładu podmiotu zagranicznego, upoważnienie doręcza się oraz okazuje legitymacje służbowe osobie faktycznie kierującej, nadzorującej lub reprezentującej działalność prowadzoną na terytorium Polski.
Tryb pilny
Opisane wymogi nie zawsze muszą być zachowane. Kontrola podatkowa może być wszczęta "na legitymację" - bez uprzedzenia i formalnego upoważnienia - gdy jest to niezbędne dla przeciwdziałania dokonaniu przestępstwa (wykroczenia) skarbowego lub konieczne dla zabezpieczenia dowodów jego popełnienia. Przewidują to art. 284a § 1 Ordynacji podatkowej oraz art. 48 ust. 11 pkt 2 Prawa przedsiębiorców.
Nieobecność podatnika, jego reprezentanta lub pełnomocnika nie jest przeszkodą w przystąpieniu do kontroli podatkowej "na legitymację". W takim przypadku wolno ją wszcząć po okazaniu legitymacji służbowej pracownikowi kontrolowanego lub w obecności przywołanego świadka. Chodzi o pracownika, który może być uznany za osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności, w rozumieniu art. 97 Kodeksu cywilnego. W razie wątpliwości taką osobę uważa się za umocowaną do realizowania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa, np. do zawierania transakcji, realizacji zamówień, przyjmowania zapłaty. Kontrola podatkowa może więc być wszczęta po okazaniu legitymacji służbowej pracownikowi umocowanemu do podejmowania w imieniu i na rzecz swojego pracodawcy (kontrolowanego) czynności prawnych bezpośrednio związanych z prowadzeniem działalności w danym lokalu. Kryteria te spełnia sekretarka, recepcjonista, sprzedawca itp. Mówiąc o pracowniku, należy mieć przy tym na uwadze osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę (por. wyrok NSA z dnia 20 listopada 2018 r., sygn. akt II GSK 1410/18). W ostateczności kontrola podatkowa może rozpocząć się w obecności świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny, niebędący jednak pracownikiem organu przeprowadzającego kontrolę.
Kontrola podatkowa "na legitymację" powinna być wszczynana wyjątkowo - gdy trzeba zapobiec przestępstwu (wykroczeniu) skarbowemu lub zwłoka doprowadzi do utraty dowodów jego popełnienia. Można mieć wątpliwości, czy zasadne jest korzystanie z tego trybu, jeżeli weryfikacja ma dotyczyć zamkniętych okresów rozliczeniowych. W orzecznictwie sądowym i doktrynie zwraca się uwagę na ciągły charakter przestępstw skarbowych. Przykładowo podatnik, który podał w deklaracji nieprawdziwe informacje w celu uszczuplenia podatku, "trwa" w czynie zabronionym przez cały czas, aż do uiszczenia podatku w prawidłowej wysokości. Urząd skarbowy, podejmując w takiej sytuacji kontrolę podatkową, przeciwdziała więc przestępstwu skarbowemu. Możliwość wyłączenia obowiązku zawiadomienia podatnika o wszczęciu kontroli podatkowej uzależniona jest jedynie od konieczności zapobieżenia sankcjonowanym uchybieniom skarbowym lub zabezpieczenia dowodów ich popełnienia, nie przewidując przy tym żadnych ograniczeń czasowych w związku z ich wystąpieniem (por. wyrok WSA w Szczecinie z dnia 10 stycznia 2018 r., sygn. akt I SA/Sz 804/17, orzeczenie nieprawomocne).
Podatnik bez praw
Wszczęcie kontroli podatkowej "na legitymację" ogranicza prawa kontrolowanego przedsiębiorcy.
Powołanie się na konieczność przeciwdziałania przestępstwu (wykroczeniu) skarbowemu daje nie tylko możliwość przystąpienia do weryfikacji bez zawiadomienia o zamiarze jej przeprowadzenia oraz podjęcia czynności kontrolnych bez upoważnienia. Wyłączone jest również stosowanie zasady prowadzenia jednocześnie więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy. Nie obowiązuje limit czasu trwania kontroli, wynoszący - w zależności od wielkości firmy - 12, 18, 24 albo 48 dni roboczych w roku kalendarzowym. Nie można ponadto wnieść sprzeciwu wobec podjęcia i wykonywania czynności kontrolnych z naruszeniem Prawa przedsiębiorców.
Wszczęcie kontroli podatkowej "na legitymację" nie zwalnia całkowicie z obowiązku dostarczenia upoważnienia do jej przeprowadzenia. Musi być ono doręczone podatnikowi lub uprawnionej osobie w ciągu 3 dni od dnia rozpoczęcia kontroli. Dokumenty z czynności dokonanych z naruszeniem tego obowiązku nie stanowią dowodu w późniejszym postępowaniu podatkowym. Koreluje to z zakazem wykorzystywania dowodów uzyskanych z naruszeniem prawa sformułowanym w art. 46 ust. 3 Prawa przedsiębiorców. Dowody przeprowadzone w trakcie kontroli z naruszeniem przepisów o kontroli działalności gospodarczej nie mogą stanowić dowodu w żadnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym, karnym lub karnym skarbowym dotyczącym sprawdzanego przedsiębiorcy. Wprowadzono jednak zastrzeżenie, że chodzi o wadliwie zebrane dowody, które miały istotny wpływ na wyniki kontroli.
Konsekwencje wszczęcia kontroli podatkowej "na legitymację":
|
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900)
Ustawa z dnia 6.03.2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 646 ze zm.)
Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.)
www.OrdynacjaPodatkowa.pl - Kontrola podatkowa i celno-skarbowa:
Jeśli nie znalazłeś informacji, której szukasz, wejdź do serwisu | ||
www.PoradyPodatkowe.pl » |
Serwis Głównego Księgowego
Gazeta Podatkowa
Terminarz
GOFIN PODPOWIADA
Kompleksowe opracowania tematyczne
DRUKI
Darmowe druki aktywne
WSKAŹNIKI
Bieżące wskaźniki wraz z archiwum
PRZEPISY PRAWNE
Ustawy, rozporządzenia - teksty ujednolicone
|