O co (nie) pytać we wniosku o interpretację podatkową?

Każdy, kto ma wątpliwości co do zakresu i sposobu stosowania przepisów podatkowych w swojej sprawie, może zwrócić się do fiskusa o ich interpretację. Nie każdy problem zostanie jednak w ten sposób rozwiązany. Fiskus nie odpowiada na pytania o procedury podatkowe, wyliczenie podatku, nieuchwalone przepisy.

Prawo (nie)podatkowe

Indywidualne interpretacje są sposobem na uzyskanie oficjalnej wypowiedzi fiskusa na temat zakresu i sposobu stosowania przepisów prawa podatkowego w jednostkowych sprawach. Przedmiotem wyjaśnień może być wszystko, co wiąże się z prawami i obowiązkami podatkowymi, zwłaszcza obliczeniem i zapłatą danin. Pytać można o stan faktyczny, czyli sytuację zaistniałą przed złożeniem wniosku, lub zdarzenie przyszłe, czyli przedsięwzięcie dopiero planowane. Stanowi o tym art. 14b § 2 Ordynacji podatkowej.

Problem pojawia się, gdy przepisy podatkowe odwołują się - a takich odniesień jest wiele - do innych gałęzi prawa, np. prawa pracy w przypadku definiowania na potrzeby podatku dochodowego od osób fizycznych takich terminów, jak dieta czy podróż służbowa. Urzędnicy odmawiają wyjaśniania takich regulacji. Twierdzą, że indywidualne interpretacje mają dotyczyć wyłącznie przepisów prawa podatkowego (więcej w ramce). Mogą więc być problemy z uzyskaniem wykładni regulacji podatkowych odnoszących się do terminologii z innych dziedzin prawa.

Takie praktyki są jednak krytykowane przez sądy administracyjne. Sądy podkreślają, że osoba występująca o interpretację przepisów podatkowych chce dowiedzieć się, jak postępować w konkretnej sytuacji. Nie można więc pominąć regulacji z innych dziedzin, do których przepisy prawa podatkowego się odwołują. Wykładnia musi uwzględniać wszystkie przepisy tworzące daną normę podatkową. W przeciwnym razie odpowiedź fiskusa nie będzie stanowiła interpretacji prawa podatkowego (por. wyrok NSA z dnia 27 czerwca 2014 r., sygn. akt II FSK 1781/12).

Pytania bez odpowiedzi

Urzędnicy nie wyjaśnią natomiast przepisów regulujących postępowanie w sprawach podatkowych, np. dotyczących ustalania właściwości wyspecjalizowanych urzędów skarbowych. Charakter ochrony, jaką daje stosowanie indywidualnych interpretacji - odstąpienie od wymierzania sankcji karnych skarbowych, nienaliczanie odsetek za zwłokę oraz zwolnienie z zapłaty podatku - świadczy o powiązaniu jej z wykładnią materialnego, a nie proceduralnego prawa podatkowego. Nie przewidziano żadnej ochrony natury procesowej, np. w postaci uchylenia decyzji. Funkcja gwarancyjna indywidualnych interpretacji jest ściśle związana z rolą informacyjną. Nie można wydać wykładni niespełniającej obu tych warunków.

Nie uzyska się również w formie indywidualnej interpretacji wyliczenia należnego podatku w konkretnym przypadku. Urzędnicy wyjaśnią, jak należy stosować przepisy podatkowe, ale nie dokonają kalkulacji. Osoba szukająca takiej pomocy powinna zwrócić się do specjalisty zajmującego się usługowo rozliczeniami podatkowymi, np. do doradcy podatkowego.

Urzędnicy nie zajmą się także pytaniami o nieuchwalone przepisy podatkowe. Przedmiotem wykładni mogą być wyłącznie opublikowane akty - nie projekty. Biorąc jednocześnie pod uwagę specyfikę prawa podatkowego, interpretowane mogą być nie tylko przepisy obowiązujące w momencie składania wniosku, ale także uchylone, ale rzutujące na zobowiązania podatkowe we wcześniejszych okresach, oraz uchwalone, ale które jeszcze nie weszły w życie (por. wyrok WSA w Białymstoku z dnia 3 czerwca 2014 r., sygn. akt I SA/Bk 157/14).

Dwie interpretacje

Można prosić o ponowne wydanie indywidualnej interpretacji w tej samej sprawie. Zastrzega się bowiem jedynie, że wykładni nie uzyska się w zakresie tych elementów stanu faktycznego (zdarzenia już zaistniałego), które w dniu złożenia wniosku są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej. Nie zdobędzie się jej także wtedy, gdy w tym zakresie sprawa została rozstrzygnięta co do istoty przez organ podatkowy albo organ kontroli skarbowej w decyzji lub postanowieniu. W innych przypadkach urzędnicy nie mają prawa odmówić wyjaśnienia wątpliwości co do sposobu stosowania przepisów podatkowych. Mają więc obowiązek zbadać kolejny wniosek, chociażby przedstawiona w nim sprawa była tożsama z sytuacją będącą już wcześniej przedmiotem wykładni. Nie ma przeszkód, aby w obrocie prawnym funkcjonowały dwie lub kilka indywidualnych interpretacji dotyczących tego samego zdarzenia (por. wyrok NSA z dnia 20 grudnia 2013 r., sygn. akt II FSK 102/12).

Takim postępowaniem nie doprowadzi się jednak raczej do zmiany stanowiska fiskusa. Jeżeli wnioskodawcy na tym zależy, lepiej - po uprzednim wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa - zaskarżyć indywidualną interpretację do sądu administracyjnego.

Nie ma również przeszkód, aby uzyskać interpretację w sprawie dotyczącej sytuacji identycznej ze stanem faktycznym objętym decyzją podatkową, jeżeli pytanie będzie dotyczyło innych okresów rozliczeniowych niż te, do których odnosi się decyzja. To, że urzędnicy dokonali określonego wymiaru podatku za dany okres rozliczeniowy, nie oznacza, że powtórzą to rozstrzygnięcie w przypadku kolejnych okresów.

Przepisy prawa podatkowego to:

»	ustawy podatkowe, czyli ustawy dotyczące podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych określające podmiot, przedmiot opodatkowania, powstanie obowiązku podatkowego, podstawę opodatkowania, stawki podatkowe oraz regulujące prawa i obowiązki organów podatkowych, podatników, płatników i inkasentów, a także ich następców prawnych oraz osób trzecich,
»	akty wykonawcze wydane na podstawie ustaw podatkowych,
»	postanowienia ratyfikowanych przez Polskę umów o unikaniu podwójnego opodatkowania,
»	postanowienia ratyfikowanych innych umów międzynarodowych dotyczących problematyki podatkowej.