Przesłanki umorzenia zaległości podatkowych

Trudna sytuacja materialna podatnika sama w sobie nie może być uznana za przesłankę umożliwiającą zastosowanie ulgi w postaci umorzenia zaległości. Tak wynika z wyroku WSA w Gorzowie Wlkp. z dnia 24 października 2013 r., sygn. akt I SA/Go 408/13 (orzeczenie nieprawomocne).

Urząd skarbowy, na wniosek podatnika, może m.in. umorzyć zaległości podatkowe. Wynika to z art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej. Rozwiązanie to stosuje się wyjątkowo - w sytuacjach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, np. w przypadku braku możliwości zarobkowania, utraty majątku w wyniku klęsk żywiołowych.

Korzystając z tej możliwości podatnicy (małżonkowie) złożyli wniosek o umorzenie zaległości podatkowych w podatku dochodowym od osób fizycznych za lata 2005, 2006 i 2011. Swój wniosek argumentowali brakiem majątku pozwalającego na spłatę posiadanych zaległości. Wskazywali na jedyne źródło ich utrzymania w postaci renty i świadczenia przedemerytalnego oraz na brak możliwości podjęcia zatrudnienia z uwagi na stan zdrowia.

Argumenty strony nie przekonały naczelnika urzędu skarbowego, który odmówił udzielenia ulgi. Strona wprawdzie odwołała się od tej decyzji, organ odwoławczy utrzymał ją jednak w mocy. Na skutek skargi sprawa trafiła na wokandę sądu administracyjnego, który ją oddalił.

WSA w omawianym wyroku zwrócił uwagę, że organ podatkowy "może", a nie "musi" umorzyć zaległości podatkowe, co oznacza, że zastosowanie ulgi podatkowej jest prawem, a nie obowiązkiem organów podatkowych. Zatem stwierdzenie zaistnienia ważnego interesu podatnika, jak i interesu publicznego (lub obu przesłanek łącznie) umożliwia organowi podatkowemu zarówno zastosowanie ulgi, jak i odmowę jej zastosowania. Przy czym Sąd nie jest uprawniony do badania merytorycznej zasadności (celowości) decyzji administracyjnej. Nie rozstrzyga on o tym, czy zaległość podatkowa ma być umorzona, czy też nie. To rozstrzygnięcie należy wyłącznie do organów administracji publicznej.

Sąd przypomniał, że o istnieniu "ważnego interesu podatnika" decydują zobiektywizowane kryteria, na podstawie których organ podatkowy rozstrzyga o umorzeniu bądź nie zaległości podatkowych. Interesu tego nie można jednak utożsamiać z subiektywnym przekonaniem podatnika o potrzebie umorzenia zobowiązania. Z kolei przy wykładni "interesu publicznego" należy uwzględniać wartości wspólne dla całego społeczeństwa, takie jak sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie do organów władzy publicznej.

Przesłanką umorzenia, według Sądu, nie może być trudna sytuacja materialna podatnika sama w sobie. W przeciwnym razie prowadziłoby to do absurdu. Zawsze bowiem ulga w zapłacie zobowiązania podatkowego jest w interesie podatnika. W rezultacie każdy podatnik znajdujący się w trudnej sytuacji majątkowej spełniałby przesłankę przyznania ulgi.