Gazeta Podatkowa nr 77 (909) z dnia 24.09.2012

Jak wytłumaczyć złożenie odwołania po terminie?

Podatnicy mają dwa tygodnie na sporządzenie i złożenie odwołania od niekorzystnej decyzji urzędu skarbowego. Na wniesienie odwołania po tym terminie mogą pozwolić sobie tylko ci, którzy uprawdopodobnią, że nie ponoszą winy za spóźnienie. Nie każde tłumaczenie przekona urzędników.

Ostatnia szansa

Postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne. Od decyzji wydanej przez naczelnika urzędu skarbowego można odwołać się do dyrektora izby skarbowej.

Na złożenie odwołania jest 14 dni. Termin ten liczy się od dnia następnego po dniu, w którym decyzja została doręczona podatnikowi. Nie uwzględnia się bowiem dnia, w którym miało miejsce doręczenie. Na sporządzenie odwołania zyskuje się poza tym więcej czasu, jeśli ostatni dzień terminu wypada w sobotę, niedzielę lub święto będące dniem ustawowo wolnym od pracy, np. 1 listopada. W takim wypadku można je złożyć w pierwszym dniu "roboczym" po dniu lub dniach wolnych.

Skuteczne wniesienie odwołania po terminie jest możliwe tylko wtedy, gdy termin ten zostanie przywrócony. Wchodzi to w rachubę po spełnieniu rygorystycznych przesłanek. Warunkiem wszczęcia postępowania w sprawie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania jest złożenie przez zainteresowanego wniosku. Musi w nim uprawdopodobnić, że nie ponosi winy za spóźnienie. Wniosek należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. Wraz z nim składa się odwołanie.

Argumenty dla fiskusa

Niełatwo przekonać urzędników o swojej "niewinności". Trzeba przedstawić przekonujące i wiarygodne argumenty świadczące o zachowaniu należytej staranności. Niedbalstwo lub zaniedbanie przekreślają szanse na przywrócenie terminu. Podatnik powinien wykazać, że mimo dołożenia wszelkich starań nie był w stanie uniknąć zwłoki z przyczyn od niego niezależnych. Usprawiedliwione są opóźnienia powstałe wskutek pożaru, powodzi, odcięcia od świata po ataku ostrej zimy, awarii komunikacyjnej, poważnego wypadku samochodowego wiążącego się z hospitalizacją w ostatnich dniach upływu terminu itp.

Niezłożenie odwołania we właściwym czasie często tłumaczone jest chorobą. Przedstawienie zwolnienia lekarskiego nie gwarantuje jednak pozytywnego załatwienia sprawy. O braku winy można mówić wówczas, gdy niedyspozycja była niespodziewana i nie wchodziło w rachubę złożenie odwołania osobiście lub za pośrednictwem innej osoby. NSA w wyroku z dnia 24 maja 2012 r., sygn. akt I FSK 1053/11, podkreślił jednak, że nie można przeprowadzić sztywnego podziału między tymi zmianami chorobowymi, które świadczą o braku winy podatnika, a tymi - które go obciążają. Za każdym razem należy ocenić, czy dane schorzenie rzeczywiście uniemożliwiło złożenie odwołania. Nie tylko nagła i poważna niedyspozycja świadczy o niezawinionym niedotrzymaniu terminu.

Nie na wiele jednak zda się tłumaczenie o zagubieniu decyzji podczas obiegu dokumentów w firmie. Wynika to z wyroku NSA z dnia 29 lutego 2012 r., sygn. akt II FSK 1683/10. Nieprzekazanie korespondencji właściwej osobie świadczy o źle funkcjonującym systemie przepływu informacji. Wadliwa organizacja pracy lub niewłaściwe zarządzanie firmą nie stanowią natomiast wyjątkowych okoliczności, które usprawiedliwiałyby niedotrzymanie terminu wniesienia odwołania.

Pozytywnego rozpatrzenia wniosku o przywrócenie terminu nie gwarantuje również zrzucenie "winy" na osoby trzecie. Na równi z zawinieniem podatnika traktuje się bowiem zawinienie tych, którym powierzył prowadzenie swoich spraw. Przypomniał o tym NSA w wyroku z dnia 22 grudnia 2011 r., sygn. akt II FSK 1278/10. Pełnomocnik, planując urlop, powinien zlecić podjęcie koniecznych czynności pracownikowi swojej kancelarii lub ustanowić substytucję. W przypadku gdy nie podejmuje działań mających na celu ochronę praw swojego mocodawcy, nie ma podstaw, aby stwierdzić niezawinione niedotrzymanie terminu procesowego.

Podobnie traktowane są zaniedbania pracowników. Potwierdził to NSA w wyroku z dnia 25 października 2011 r., sygn. akt II FSK 731/10. Podatnik ponosi odpowiedzialność za dobór osób, którymi wyręcza się przy prowadzeniu swoich spraw. Nawet jednak celowe zaniedbania ze strony pracownika, np. zatajenie faktu wydania decyzji podatkowej, nie usprawiedliwia uchybienia terminowi.

Ostateczne zdanie

Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od decyzji wydanej przez urząd skarbowy rozpatruje dyrektor izby skarbowej. Jeżeli zostanie negatywnie załatwiony, zapada - poza postanowieniem o odmowie przywrócenia terminu - postanowienie o uchybieniu terminowi do wniesienia odwołania. Oba rozstrzygnięcia są ostateczne. Nie przysługuje na nie zażalenie. Zamyka to drogę weryfikacji decyzji pierwszoinstancyjnej w trybie postępowania podatkowego. Nie musi jednak oznaczać końca sprawy. Na wspominane postanowienia - jako kończące postępowanie podatkowe - można wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego.