Odmowa wglądu do akt sprawy

Urząd skarbowy prowadzi wobec mnie postępowanie podatkowe dotyczące wymiaru podatku dochodowego za 2012 r. Chciałem przejrzeć i skopiować akta sprawy. Urzędnicy nie udostępnili mi jednak wszystkich dokumentów, tłumacząc odmowę interesem publicznym. Czy mają do tego prawo?

TAK. Akta sprawy są jawne dla strony postępowania podatkowego. Podatnik powinien mieć zapewniony do nich dostęp w trakcie całego postępowania podatkowego, a także po jego zakończeniu. Akta sprawy wolno przeglądać oraz sporządzać z nich notatki, kopie i odpisy. Można także żądać od organu podatkowego uwierzytelnienia odpisów i kopii lub wydania uwierzytelnionych odpisów.

Nie wszystkie materiały znajdujące się w aktach sprawy są jednak udostępniane. Podatnik nie uzyska dostępu do dwóch kategorii dokumentów: zawierających informacje niejawne oraz wyłączonych z akt sprawy przez organ podatkowy ze względu na interes publiczny. Takie ograniczenia wynikają z art. 179 § 1 Ordynacji podatkowej.

Informacje niejawne to takie, których nieuprawnione ujawnienie spowodowałoby lub mogłoby spowodować szkody dla Polski albo byłoby z punktu widzenia jej interesów niekorzystne (niezależnie od formy i sposobu ich wyrażania). Oznacza się je klauzulami: ściśle tajne, tajne, poufne lub zastrzeżone (por. ustawę o ochronie informacji niejawnych, Dz. U. z 2010 r. nr 182, poz. 1228 ze zm.). Odmowę udostępnienia dokumentów ze względu na interes publiczny należy natomiast rozpatrywać jako nakaz respektowania wartości wspólnych dla całego społeczeństwa, takich jak: sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie obywateli do organów władzy publicznej, również dobro osób trzecich niebędących stroną w toczącym się postępowaniu podatkowym (por. wyrok WSA w Krakowie z dnia 6 maja 2015 r., sygn. akt I SA/Kr 202/15).

Odmowa umożliwienia podatnikowi zapoznania się z dokumentami zawierającymi informacje niejawne lub wyłączonymi ze względu na interes publiczny, sporządzania z nich notatek, kopii i odpisów, a także uwierzytelniania odpisów i kopii lub wydania uwierzytelnionych odpisów następuje w formie postanowienia. Jeżeli w opisywanym przypadku podatnik nie dostał takiego rozstrzygnięcia, a jedynie otrzymał ustną odmowę wglądu do interesujących go materiałów, powinien na piśmie wystąpić o udostępnienie akt. Postanowienie wydane w tym zakresie przez urząd skarbowy można bowiem zakwestionować w trybie kontroli instancyjnej i sądowoadministracyjnej. Oznacza to, że najpierw można wnieść na nie zażalenie do izby skarbowej. Jeżeli nie przyniesie to zmiany stanowiska fiskusa, podatnik ma prawo złożyć skargę do sądu administracyjnego.